Szczególną cechą cyklu kantaty chorałowej jest natychmiastowe wprowadzenie tekstu hymnu do uwertury orkiestrowej, koncepcję, którą Bach realizuje wzorowo w chórze wprowadzającym, tworząc dwie uzupełniające się płaszczyzny muzyki.

Po pierwsze, przybycie niebiańskiego Pana i nasz strach przed Jego sądem – “mieczem, który przez duszę nosi” – są przedstawione przez struny w typowych przerywanych rytmach i krótkich, szybkich figurach francuskiej uwertury, podczas gdy na drugim oboje ilustrują słowo “wieczność” poprzez ciągłe długie nuty w stopniowym tempie, Mierzone kroki – sceneria, która nie tylko osiąga sceniczny realizm “grzmiącego słowa”, ale także oddaje tekstową wagę i trwałość “wieczności”.

Płaszczyzny te dominują w ciągłej wymianie tematycznej między grupami instrumentalnymi prawie przez cały ruch i służą jako silne przypomnienie, że ludzie, w swojej omylności, są nieustannie rozdarci między tymi sprzecznymi sferami i że wymiar “wieczności” jest zawsze obecny zarówno jako zagrożenie, jak i obietnica.

Bach integruje linię chorałową za linią z materiałem orkiestrowym, wzmacniając melodię sopranu trąbką slide. Kiedy w środkowej części pojawia się żywy potrójny czas dworskiej uwertury (nieco sprzeczny ze smutnym tekstem i surowymi harmoniami), ludzkość wydaje się być przytłoczona siłą karzącej mocy, która jest tak samo poza jej zrozumieniem, jak złożoność fugi, która prawie ginie w płynącej muzyce.

Po osiągnięciu nieoczekiwanego punktu kulminacyjnego, seria okrzyków przy strunach i drewnianych instrumentach dętych w przeciwnym ruchu zamyka ruch, wywołując głębokie poczucie grozy. W uścisku tego cielesnego doświadczenia rozpaczy (“Tak bardzo drży moje przerażone serce, że do moich dziąseł mój język robi ciasto”) odeszła wszelka resztka pokoju i pociechy. Trudno sobie wyobrazić, by uwertura kończąca się F-dur kiedykolwiek wyrażała bardziej niszczycielską surowość.

A jednak pierwszy recytatyw i aria tenorowa służą jedynie zintensyfikowaniu przesłania wiecznego potępienia (“nieskończony czas, ty mnie niepokoisz”), z ritornello arii podejmującym trwały motyw “wieczności” uwertury, a małe interwały ilustrują drżący “niepokój”. W sekcji B widmo piekła przywołuje się następnie w rozkwicie barokowych figur, ale “płomienie, które zawsze płoną” nie wybuchają z orkiestry, ale z solisty w masywnej figurze koloraturowej, przywołując nie tylko sąd na końcu czasów, ale także ujawniając procesy umysłowe niezwykłego Bacha, i ostatecznie uzdrawiający, twórczy geniusz.

Z nadmierną mocą i elokwencją, wynikający z tego recytatyw basowy kontrastuje czas i wieczność, zanim aria basowa usprawiedliwia samookaleczoną przez ludzkość mękę w tanecznej, ale beznamiętnie dogmatycznej interpretacji: “Pan jest sprawiedliwy we wszystkich swoich działaniach: krótkie występki tego świata, On ma tak trwały ból zarządzony”.

I choć następująca aria altowa “O człowieku, wybaw tego ducha twego” jest wezwaniem do “ucieczki z niewoli szatana”, wokalista z trudem może uwolnić się od zdecydowanej sarabandy smyczków. W związku z tym zwrotka chorału pozostawia niewiele miejsca na optymistyczne samooszukiwanie się: “Tak długo, jak Bóg w niebie mieszka i nad wszystkimi chmurami pęcznieją, takie męki będą nie być skończonym”.

Po tym najbardziej przerażającym kazaniu druga część kantaty jest kontynuowana w podobnym duchu, z arią basową i jej błyskotliwymi motywami trąbki ostrzegającymi przed “snem błędu”. Recytatyw “Porzuć, człowieku, przyjemność tego świata” następnie numeruje zgubne grzechy pod groźbą przedwczesnej śmierci, zanim alt i tenor, w duecie przy akompaniamencie wyłącznie zwięzłych figur continuo, błagają światowych, aby zobaczyli błąd w ich postępowaniu.

Pomimo tych pełnych dobrych intencji apeli, aluzja do przypowieści o bogatym (każdym) człowieku, nacisk na słowo “ból” w wstrząsającej opozycji partii wokalnych, nie wspominając o końcowym chorale, wyraźnie ujawniają groźbę kary wszechobecnej.

Widziany w tym świetle, nagły zwrot w końcowej linii chorału “Zabierz mnie, kiedy chcesz, Panie Jezu, do Twego radosnego namiotu!” wyraża zrezygnowaną akceptację, że smutek, ból i agonia duszy nigdy nie kończą się na tym świecie i że przezwyciężenie ich jest poza zasięgiem samych ludzi.