BWV 65
Sie werden aus Saba alle kommen
Wszyscy oni
przyjdą z Saby
BWV 65 – kantata na Święto Trzech Króli opracowana na tenor i bas, zespół wokalny, róg I+II, flet prosty I+II, obój da caccia I+II, smyczki i basso continuo
Prawykonanie: 6 stycznia 1724, Lipsk
We wszystkich opracowaniach posługuję się materiałami pochodzącymi z serwisu Kantaty Jana Sebastiana Bacha Po Polsku. Zapraszam do kategorii, którą obecnie będę rozwijał do wypełnienia wszystkich 200 opracowań Kantat kościelnych Jana Sebastiana Bacha wykorzystując audycje nagrane w II programie Polskiego Radia prof. Mirosława Perza.
Do opracowania tej kantaty skorzystałem z opracowania profesora Uniwersytetu Warszawskiego dr. hab. Szymona Paczkowskiego
BWV 65 – MOJE CO NIECO O KANTACIE
BWV 65 – Wszyscy oni przyjdą z Saby to tytuł 65 kantaty Jana Sebastiana Bacha skomponowanej na Święto Trzech Króli, czyli 6 stycznia. Kantata ta opowiada o wizycie trzech mędrców ze Wschodu, którzy przybyli do Betlejem, aby oddać pokłon nowo narodzonemu Jezusowi i ofiarować mu dary: złoto, kadzidło i mirrę. Kantata składa się z sześciu części: dwóch chóralnych i czterech arii solowych. Każda część ma swój własny charakter i nastrój, od radosnego i triumfalnego otwarcia, przez refleksyjne i zadumane śpiewy solistów, aż do uroczystego i podniosłego finału.
BWV 65 – Najbardziej urocza z kantat
Kantata ta jest efektowna i okazała nie tylko ze względu na swoją tematykę i treść, ale także na swoją formę i instrumentację. Bach wykorzystał w niej bogaty zestaw instrumentów, w tym trąbki, oboje, flety, skrzypce, altówki, wiolonczele i organy. Ponadto użył specjalnej techniki kompozytorskiej zwanej fugą, która polega na powtarzaniu i przeplatającym się motywie melodycznym w różnych głosach i instrumentach. Fuga jest uważana za jeden z najtrudniejszych i najbardziej wyrafinowanych sposobów pisania muzyki, a Bach był w niej mistrzem.
BWV 65 – pełna piękna, harmonii i ekspresji
Wszyscy oni przyjdą z Saby to kantata pełna piękna, harmonii i ekspresji. Jest to dzieło, które zachwyca zarówno melomanów, jak i laików. Jest to także dzieło, które ma głęboki sens religijny i duchowy, ponieważ ukazuje nam tajemnicę Bożego Narodzenia i miłości Boga do ludzi. Jeśli chcecie posłuchać tej kantaty, to polecam wam nagranie zespołu Collegium Vocale Gent pod dyrekcją Philippe’a Herreweghe. Jest to wykonanie wiernie oddające intencje Bacha i nasycone emocjami. Możecie je znaleźć na YouTube lub Spotify. Mam nadzieję, że spodoba się wam ta kantata tak jak mnie i że będziecie cieszyć się jej urokiem i przesłaniem.
BWV 65 – Wszyscy oni przyjdą z Saby
Omówienie prof. Szymona Paczkowskiego
Kantatą „Sie werden aus Saba alle kommen” BWV 65 Bach zakończył swój pierwszy lipski cykl kompozycji bożonarodzeniowych na okres świąteczny przełomu lat 1723/34. Utwór przeznaczył na Święto Objawienia Pańskiego 6 stycznia roku 1724 i poprowadził go podczas porannego nabożeństwa w kościele św. Tomasza. Jak w przypadku wielu kantat Bacha, również w odniesieniu do BWV 65 nie jest znany autora libretta. Szkoda, bo wydaje się ono wyjątkowo udane, zarówno w swojej teologicznej wymowie, jak i w sposobie formułowania metafor i aluzji.
BWV 65 – Święto Trzech Króli
Święto Objawienia Pańskiego (popularnie Trzech Króli) w Kościele Zachodnim wiązane jest z historią opisaną przez św. Mateusza w jego Ewangelii (2, 1-12) o przybyciu trzech mędrców ze Wschodu, których gwiazda poprowadziła do „nowonarodzonego króla żydowskiego”, a którego znaleźli w szopie w Betlejem. Gdy doń przybyli, oddali mu hołd, a w ofierze złożyli złoto, kadzidło i mirrę.
U Mateusza przybysze do Jezusowego żłobka byli magami, badaczami, być może z Persji lub innego cywilizowanego kraju wschodniego. Historia biblijna urosła już we wczesnym średniowieczu do rangi legendy, a mędrcy stali się w niej astrologami, ba – nawet królami, którym nadano imiona Kacper, Melchior i Baltazar, z których ten pierwszy jakoby pochodził z Afryki (stąd w ikonografii bardzo często pokazywany jest jako Afrykańczyk), drugi z Azji, a ostatni z Europy.
BWV 65 – wątki biblijne
Co ciekawe, w Ewangelii Mateuszowej nie pada nawet liczba mędrców składających hołd Chrystusowi. Dla zrozumienia sensu Bachowskiej kantaty, w tym jej tytułu, najważniejszy jest jednak fakt, że podczas świątecznego nabożeństwa czytano także ustęp z Księgi Izajasza (60, 1-6) o narodach i ich królach, którzy podążają do światła Pańskiego i przybyszach z Saby, podróżujących na wielbłądach i przynoszących złoto i kadzidło. W Psalmie 71 (10-11) napisano wreszcie: „Królowie Tarszisz i wysp przyniosą dary, królowie Szeby i Saby złożą daninę.
I oddadzą mu pokłon wszyscy królowie, wszystkie narody będą mu służyły.” Chociaż Saba pojawia się w Starym Testamencie jeszcze w kilku miejscach, w czasach Bacha oznaczała ona już nie jakąś legendarną krainę ze wschodniej Arabii, ale po prostu cały świat pogański. Libretto BWV 65 zgrabnie łączy powszechnie znane wątki biblijne z katechezą właściwą gatunkowi kantaty protestanckiej.
Stąd też słowa chóru wstępnego bezpośrednio pochodzą z proroctwa Izajasza, a następujący zaraz chorał, będący niemiecką wersją łacińskiej kolędy „Puer natus in Bethlehem” niemal dosłownie ów cytat biblijny powiela. Poeta jednak szybko przenosi całą tę opowieść na sytuację współczesnego chrześcijanina, który tak samo jak magowie, winien się symbolicznie udać do betlejemskiego żłóbka i ofiarować Jezusowi swoje serce, które jako dar prawdziwy będzie miało niewysłowienie większą wartość od owych mitycznych talentów złota swego czasu przywiezionych do Jerozolimy przez królową Saby, gdy ta odwiedzała króla Salomona.
Odpowiednikiem bogactw ofiarowanych przez mędrców mają być natomiast szczera modlitwa i cierpliwość. Libretto kantaty jest poniekąd modelowe. Kolejne ustępy dzieła ułożone są parami w taki sposób, by pokazać jak proroctwa Starego Testamentu znajdują swoje urzeczywistnienie w Nowym Testamencie i jakie wnioski wyciągnąć z tego winien w swoim życiu każdy wierzący.
Bachowska kantata BWV 65 należy do najefektowniejszych i najokazalszych dzieł w swoim gatunku, jakie wyszły spod pióra mistrza. W obsadzie zespołu instrumentalnego towarzyszącego chórowi i solistom znalazły się rogi myśliwskie (corni da caccia), oboje myśliwskie, flety proste, smyczki i grupa basso continuo, z czego rogi przywoływać mają brzmienia kojarzone z tym co majestatyczne i królewskie, flety – z tym co orientalne, a oboje z tym co pasterskie.
BWV 65 – brzmieniowy przepych
Już sam chór wstępny oszałamia swoim brzmieniowym przepychem, ewokując dźwiękowo obraz wschodniego bogactwa orszaku królów przybywającego do Jezusa w betlejemskim żłóbku. Ale Bach nie byłby sobą, gdyby nie zderzył tej olśniewającej wizji muzycznej z głębszym, ukrytym przekazem teologicznym. W ustępie tym posłużył się znowu metrum 12/8 właściwym w muzyce epoki baroku dla metaforyzacji tego, co pastoralne.
Tak oto dał swoim słuchaczom do zrozumienia, wręcz im przypomniał, że pierwszymi ludźmi, którzy doświadczyli obecności nowonarodzonego Jezusa byli pasterze, a dopiero potem królowie. Ale za tym rozwiązaniem kryje się jeszcze, być może nawet ważniejszy komunikat. Oto w owym nowonarodzonym dziecięciu Pan objawił się całemu ludowi, wszystkim jego warstwom społecznym, a skutkiem jego narodzin będzie zbawienie całej ludzkości i obietnica raju.
Gdy jednak tylko w libretcie kantaty punkt ciężkości przenosi się na sferę indywidualną, na osobiste dla każdego chrześcijanina doświadczenie i konsekwencje Objawienia Pańskiego, Bach czyni kolejne fragmenty tej wspaniałej kantaty bardziej intymnymi i kameralnymi, przeciwstawiając pozór doczesnego bogactwa, jak chociażby w arii basowej nr 3, gdy mowa tam o złocie z Orfiru, pokorze serca w recytatywie nr 4.
BWV 65 – Sie werden aus Saba alle kommen
Bachowska kantata BWV 65 należy do najefektowniejszych i najokazalszych dzieł w swoim gatunku, jakie wyszły spod pióra mistrza. W obsadzie zespołu instrumentalnego towarzyszącego chórowi i solistom znalazły się rogi myśliwskie (corni da caccia), oboje myśliwskie, flety proste, smyczki i grupa basso continuo, z czego rogi przywoływać mają brzmienia kojarzone z tym co majestatyczne i królewskie, flety – z tym co orientalne, a oboje z tym co pasterskie. Już sam chór wstępny oszałamia swoim brzmieniowym przepychem, ewokując dźwiękowo obraz wschodniego bogactwa orszaku królów przybywającego do Jezusa w betlejemskim żłóbku.
Ale Bach nie byłby sobą, gdyby nie zderzył tej olśniewającej wizji muzycznej z głębszym, ukrytym przekazem teologicznym. W ustępie tym posłużył się znowu metrum 12/8 właściwym w muzyce epoki baroku dla metaforyzacji tego, co pastoralne. Tak oto dał swoim słuchaczom do zrozumienia, wręcz im przypomniał, że pierwszymi ludźmi, którzy doświadczyli obecności nowonarodzonego Jezusa byli pasterze, a dopiero potem królowie.
Ale za tym rozwiązaniem kryje się jeszcze, być może nawet ważniejszy komunikat. Oto w owym nowonarodzonym dziecięciu Pan objawił się całemu ludowi, wszystkim jego warstwom społecznym, a skutkiem jego narodzin będzie zbawienie całej ludzkości i obietnica raju.
Gdy jednak tylko w libretcie kantaty punkt ciężkości przenosi się na sferę indywidualną, na osobiste dla każdego chrześcijanina doświadczenie i konsekwencje Objawienia Pańskiego, Bach czyni kolejne fragmenty tej wspaniałej kantaty bardziej intymnymi i kameralnymi, przeciwstawiając pozór doczesnego bogactwa, jak chociażby w arii basowej nr 3, gdy mowa tam o złocie z Orfiru, pokorze serca w recytatywie nr 4.
Sama zaś kantata wydaje się jednym z najwspanialszych darów jakie Bach złożył zarówno Bogu, jak i swoim lipskim słuchaczom, którzy zapewne w styczniu roku 1724 nie przeczuwali jeszcze, jak wiele jeszcze wspanialej muzyki ich miasto usłyszy dzięki swojemu nowemu wtedy kantorowi.
