Ksienia to rzeczownik o trzech znaczeniach w języku polskim:

1. Przełożona klasztoru żeńskiego: W przeszłości oznaczała opatkę lub przeoryszę.
2. Dawna forma słowa “księżna”: W niektórych kontekstach używano go jako synonimu dla tytułu księżnej lub władczyni.
3. Kapłanka: W pewnych okolicznościach, ksienia mogła oznaczać również kapłankę.

Termin ten jest obecnie rzadko używany, ale stanowi ciekawą część naszej językowej historii. Znane jest też inne użycie w polskiej przestrzeni kulturowej.

Wyrażenie “ksienia” oznaczało też dawniej “płatność za gościnę” lub “dodatek do pensji”. Było to zwyczajowe w niektórych regionach Polski, zwłaszcza na wschodzie i południu. Oto kilka przykładów użycia tego wyrażenia w tekście dawnym:

– “A gdy się z nim rozstał, dał mu ksienię, a to była złota moneta, którą mu dał na drogę.” (Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki, XVII wiek)
– “Wszyscy ludzie z dworu i z miasta przybyli na uroczystość, a każdy z nich przyniósł ksienię dla nowożeńców.” (Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem, XIX wiek)
– “Za to, coś uczynił dla naszego kraju, otrzymasz od nas ksienię, a będzie to ziemia i tytuł szlachecki.” (Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, XIX wiek)