Tradycje świąt bożego narodzenia w Polsce
Boże Narodzenie! Uwielbiam te święta, bo są pełne magii, radości i miłości. A także pełne smaku, bo polska kuchnia wigilijna jest niezwykle bogata i pyszna. Znacie te tradycje? Jeśli nie, to zapraszam do lektury mojego posta, w którym opowiem wam o niektórych z nich. A jeśli tak, to może dowiecie się czegoś nowego lub przypomnicie sobie coś zapomnianego. Gotowi? No to zaczynamy!
– Śpiewanie kolęd: To chyba najpiękniejsza i najbardziej wzruszająca część świąt. Kolędy to nie tylko pieśni religijne, które opowiadają o narodzinach Jezusa i wydarzeniach związanych z Bożym Narodzeniem. To także pieśni, które łączą pokolenia i budują wspólnotę. Kolędy śpiewa się w domach, kościołach, na ulicach i podczas wizyt kolędowych. Nie ma chyba Polaka, który nie znałby choćby kilku kolęd.
A wiecie skąd one się wzięły? Niektóre z nich mają swoje korzenie w chrześcijaństwie, inne w pogańskich wierzeniach i zwyczajach ludowych. Niektóre z nich są tłumaczeniami lub adaptacjami pieśni z innych krajów, np. „Cicha noc” pochodzi z Austrii, a „Przybieżeli do Betlejem” z Czech. Inne są oryginalnymi utworami polskich kompozytorów i poetów, np. „Bóg się rodzi” autorstwa Franciszka Karpińskiego i Michała Kleofasa Ogińskiego. Kolędy mają też różne style i formy muzyczne, np. „Dzisiaj w Betlejem” jest pastorałką, czyli pieśnią o charakterze ludowym i tanecznym, a „Gdy się Chrystus rodzi” jest pieśnią żłobkową, czyli opisującą scenę narodzin Jezusa w żłobie.
Jak widzicie, kolędy to prawdziwe skarby naszej kultury i historii. A jakie są wasze ulubione kolędy?
Tradycje świąt bożego narodzenia w Polsce – Śpiewanie kolęd
Kolędy to pieśni religijne, które opowiadają o narodzinach Jezusa i wydarzeniach związanych z Bożym Narodzeniem. Śpiewanie kolęd jest jednym z najstarszych i najbardziej popularnych zwyczajów świątecznych w Polsce. Kolędy śpiewa się w domach, kościołach, na ulicach i podczas wizyt kolędowych. Najbardziej znane polskie kolędy to: „Bóg się rodzi”, „Lulajże Jezuniu”, „Wśród nocnej ciszy”, „Cicha noc” i wiele innych. Kolędy mają różne pochodzenie i historię. Niektóre z nich są tłumaczeniami lub adaptacjami pieśni z innych krajów, np. „Cicha noc” pochodzi z Austrii, a „Przybieżeli do Betlejem” z Czech. Inne są oryginalnymi utworami polskich kompozytorów i poetów, np. „Bóg się rodzi” autorstwa Franciszka Karpińskiego i Michała Kleofasa Ogińskiego.
Kolędy mają też różne style i formy muzyczne, np. „Dzisiaj w Betlejem” jest pastorałką, czyli pieśnią o charakterze ludowym i tanecznym, a „Gdy się Chrystus rodzi” jest pieśnią
żłobkową, czyli opisującą scenę narodzin Jezusa w żłobie.
Tradycje świąt bożego narodzenia w Polsce – Sianko pod obrusem
Sianko, które zwyczajowo kładzie się na wigilijnym stole, ma symbolizować ubóstwo, w jakim narodził się Jezus Chrystus oraz skromność. Według wierzeń ludowych sianko pod obrusem ma także sprowadzić dobrobyt dla domowników i stanowi dobrą wróżbę na nadchodzący rok. Sianko ma też przypominać o zwierzętach, które były świadkami narodzin Jezusa w stajence. Niektórzy wierzą, że w noc wigilijną zwierzęta otrzymują dar mowy ludzkiej i mogą przepowiadać przyszłość.
Tradycje świąt bożego narodzenia w Polsce – 12 potraw wigilijnych
Zgodnie z tradycją na wigilijnym stole powinno znaleźć się 12 potraw, które symbolizują 12 miesięcy w roku lub 12 apostołów Jezusa. Potrawy wigilijne są daniami postnymi, czyli nie zawierają mięsa, jaj i mleka. Na polskich stołach królują ryby, głównie karp, oraz specjały z kapustą, grzybami, makiem i suszonymi owocami. Niektóre z typowych potraw wigilijnych to: barszcz czerwony z uszkami, ryba w galarecie, śledzie w oleju lub śmietanie, karp smażony, kapusta wigilijna, ryba po grecku, kutia, kluski z makiem, pierogi z kapustą i grzybami, kompot z suszu, makowiec i piernik. Lista dań może się jednak różnić w zależności od regionu i tradycji rodzinnej. Ważne jest, aby spróbować każdej z potraw, ponieważ według przesądu zapewnia to szczęście i pomyślność w nadchodzącym roku.
Tradycje świąt bożego narodzenia w Polsce – Puste miejsce przy stole
Zgodnie z tradycją podczas wieczerzy wigilijnej zostawia się jedno wolne miejsce przy stole dla niezapowiedzianego gościa. Może to być osoba potrzebująca, samotna lub zbłąkana, która szuka schronienia i ciepłego posiłku. Taki zwyczaj nawiązuje do biblijnej sceny, kiedy Maryja i Józef szukali miejsca na nocleg w Betlejem, ale nie znaleźli go w żadnej gospodzie. Puste miejsce przy stole ma symbolizować naszą gościnność i otwartość na bliźniego. Niektórzy jednak wierzą, że puste miejsce jest przeznaczone dla zmarłych bliskich, którzy w wigilię odwiedzają swoje rodziny.
Tradycje świąt bożego narodzenia w Polsce – Strojenie choinki
Strojenie choinki to zwyczaj, który pochodzi od ludów germańskich, nie należy jednak do tak starych, jak mogłoby się wydawać; przywędrował do Polski z Niemiec dopiero w XIX wieku. Ponoć już w XV/XVI w. mieszkańcy Alzacji ustawiali w domach całe drzewka iglaste obwieszone naturalnymi ozdobami: jabłkami, ciasteczkami, kolorowymi zabawkami z papieru. Choinka symbolizuje życie, nadzieję i odradzanie się, a jej zielony kolor ma przypominać o wiecznej młodości i świeżości. Ozdoby na choince mają też swoje znaczenie. Bombki oznaczają owoce życia, łańcuchy i girlandy są symbolem jedności i więzi rodzinnych, światełka symbolizują gwiazdy i światło Chrystusa, a gwiazda na szczycie drzewka nawiązuje do gwiazdy betlejemskiej, która wskazała drogę Trzem Królom.
Ciekawostki bożonarodzeniowe z regionów Polski: Polska jest krajem zróżnicowanym kulturowo i regionalnie, dlatego w poszczególnych częściach kraju można spotkać się z różnymi zwyczajami i tradycjami bożonarodzeniowymi. Oto kilka przykładów:
Na Kaszubach istnieje zwyczaj śpiewania kolęd w języku kaszubskim, który jest uznawany za język regionalny lub mniejszościowy w Polsce. Niektóre z kaszubskich kolęd to: „W Dziedzinie Betlejem”, „Gwiazdeczko Jasna”
Tradycje świąt bożego narodzenia w Polsce – Warmia i Mazury
Podłaźniczka to piękna tradycja, która żyje na Warmii i Mazurach. Jest to gałązka z igliwia, która zawieszana jest pod sufitem lub nad wejściem do domu. Podłaźniczka ma moc ochronną i szczęśliwą. Można ją ozdobić kolorowymi wstążkami, bombkami lub innymi dekoracjami. Podłaźniczka to symbol nadziei i radości.
Na Śląsku obchodzi się tzw. Szczodre Gody, czyli słowiańskie święto związane z przesileniem zimowym i początkiem nowego roku. W tym dniu ludzie odwiedzają się nawzajem, składają sobie życzenia i dzielą się opłatkiem. W niektórych miejscowościach organizuje się też pochody z lampionami i śpiewaniem kolęd. Typowym daniem śląskim na wigilię jest moczka, czyli słodka zupa z miodem, piernikiem, bakaliami i orzechami.
Śpiewy góralskie kolęd to piękna i bogata tradycja ludowa, która zachowała się w polskich górach. Są to pieśni religijne, które opowiadają o narodzinach Jezusa, ale także o życiu i zwyczajach górali. Śpiewy góralskie kolęd są wykonywane przez zespoły śpiewacze, które odwiedzają domy i kościoły w okresie Bożego Narodzenia. Śpiewy te mają charakterystyczną melodykę, rytmikę i harmonię, a także bogaty język i obrazowanie. Śpiewy góralskie kolęd są nie tylko wyrazem wiary i kultury, ale także sposobem na integrację i radość.
Na końcu tego wpisu chciałbym serdecznie Ci podziękować za przeczytanie tego wpisu aż do końca. Naprawdę bardzo dziękuję 🙂
Jeśli mógłbym Ci coś jeszcze zaproponować to zapoznanie się z wpisem w którym polecam kilka wykonań Oratorium Bożonarodzeniowego Jana Sebastiana Bacha.
Dodatkowo zapraszam zajrzyj i polub mój fanpage na Facebooku.
