BWV 166
Wo gehest du hin?
Dokąd idziesz?
BWV 166 – kantata na 4 niedzielę po Wielkanocy zwaną też Kantate której nazwę wzięto z Psalmu 98 rozpoczynającego się słowami “Śpiewajcie Panu Pieśń Nową.
Kantata zostła opracowana na sopran, alt, tenor i bas, obój, smyczki i continuo.
Premiera kantaty:
Lipsk, 7 maja 1724 roku.
W opracowaniach posługuję się materiałami pochodzącymi z serwisu Kantaty Jana Sebastiana Bacha Po Polsku. Zapraszam do kategorii, którą obecnie będę rozwijał do wypełnienia kompletnej listy 200 opracowań Kantat kościelnych Jana Sebastiana Bacha wykorzystując audycje nagrane w II programie Polskiego Radia prof. Mirosława Perza.
Audycja prof. Mirosława Perza do kantaty 166 nie została zrealizowana.
Materiały źródłowe użyte w tym opracowaniu pochodzą z Bachipedia.org oraz książki Tłumaczenia Kantat Jana Sebastiana Bacha Armina i Andrzeja Teske.
Do opracowania tej kantaty skorzystałem z opracowania profesora Uniwersytetu Warszawskiego dr. hab. Szymona Paczkowskiego
BWV 166 - Wo gehest du hin?
BWV 166 – Jest 4 niedziela po Wielkanocy czyli niedziela nazywana też Kantate której nazwę wzięto od Psalmu 98 który rozpoczyna się słowami “„Śpiewajcie Panu pieśń nową”. Na te niedzielę Jan Sebastian Bach skomponował kantatę oznaczoną w katalogu nazwą BWV 166 której oryginalny tytuł brzmi “Wo gehest du hin?” a wg tłumaczenia Armina Teska jej tytuł brzmi “Dokąd idziesz?” Jest to kantata kameralna rozpoczynająca się słowami z Ewangelii Janowej 16.5 słowami którymi nazwano 166 kantatę “DOKĄD IDZIESZ?”
Kantata “Wo gehest du hin?” BWV 166, skomponowana przez Jana Sebastiana Bacha na czwartą niedzielę po Wielkanocy, znana jako Kantate, to dzieło o głębokim znaczeniu duchowym i muzycznym. Utwór ten, zainspirowany Psalmem 98, zachęca do śpiewania nowej pieśni Panu, co odzwierciedla radość i nadzieję płynącą z wiary. Bach, mistrz baroku, wykorzystał swoje niezrównane umiejętności kompozytorskie, aby stworzyć kantatę, która nie tylko oddaje ducha tekstu biblijnego, ale także ukazuje jego własną interpretację teologiczną i filozoficzną.
Kantata rozpoczyna się od słów Ewangelii według św. Jana, które stawiają pytanie “Dokąd idziesz?”, będące zarówno refleksją nad ludzkim życiem, jak i duchowym poszukiwaniem. To pytanie, zadane przez głos Chrystusa, reprezentowany przez partię basu, staje się centralnym motywem całego dzieła. Bach, używając swojej muzyki, prowadzi słuchacza przez różne etapy duchowej podróży, od introspekcji po ostateczne zrozumienie i akceptację boskiego planu.
Dokąd idziesz?
Struktura kantaty, podzielona na sześć części, zawiera zarówno arie, recytatywy, jak i chorały, które razem tworzą spójną narrację. Każdy z tych elementów wnosi do dzieła swoją unikalną wartość emocjonalną i intelektualną, pozwalając na wielowymiarowe doświadczenie. 
Arie, pełne ekspresji i głębi, pozwalają solistom na wyrażenie osobistych uczuć i refleksji, podczas gdy chorały, śpiewane przez chór, stanowią wspólnotowy wymiar wiary i nadziei.
Bach, komponując tę kantatę, wykorzystał również tradycyjne hymny, takie jak “Herr Jesu Christ, ich weiß gar wohl” Bartholomäusa Ringwaldta oraz “Wer weiß, wie nahe mir mein Ende” Ämilie Juliane von Schwarzburg-Rudolstadt, które wplecione w strukturę utworu, dodają mu głębi teologicznej i historycznej. Te hymny, będące odzwierciedleniem ludzkich dążeń i trosk, jednocześnie przynoszą pocieszenie i nadzieję na zbawienie.
“Wo gehest du hin?” BWV 166 jest przykładem geniuszu Bacha, który potrafił połączyć tekst biblijny, tradycję luterańską i własną wizję artystyczną w jedno harmonijne dzieło. Kantata ta, choć skomponowana w 1724 roku, nadal pozostaje aktualna i inspirująca, przemawiając do słuchaczy na całym świecie swoim uniwersalnym przesłaniem. Jest to muzyka, która nie tylko zachwyca swoją formą, ale także prowokuje do refleksji nad własnym życiem i duchowością.
Dzieło to, dostępne w różnych wydaniach i nagraniach, jest świadectwem nie tylko talentu Bacha, ale także jego głębokiego zrozumienia ludzkiej natury i duchowych poszukiwań. Kantata “Wo gehest du hin?” BWV 166 pozostaje jednym z najbardziej znaczących i poruszających utworów w historii muzyki, będącym mostem między przeszłością a teraźniejszością, między tradycją a nowoczesnością, między człowiekiem a Bogiem.
Na część wstępną Bach wybrał oprawę charakteryzującą się fragmentarycznymi gestami i krótkotrwałymi, trzytaktowymi motywami, które przywołują obraz zdezorientowanych poszukiwań, ale mimo to zachowują szlachetny i poważny ton. Nie jest to banalne pytanie o drogę, ale surowe, ojcowskie napomnienie, aby pozostać na właściwej drodze.
Idea stojąca za tą interpretacją ujawnia się dopiero w następującej arii, w której librecista przeformułowuje pytanie “Dokąd idziesz” – pytanie, którego uczniowie nie zdołali zadać Jezusowi, mimo Jego rychłego wstąpienia do nieba – jako kwestię egzystencjalną, którą człowiek musi zbadać z perspektywy moralnej i zbawczo-historycznej i rozstrzygnąć z przekonaniem: “Będę w niebie uważny, a światu serce moje się podda”.
Wynikające z tego podwójne znaczenie kontrastuje dezorientację pierwszej części ze skupioną, introspekcyjną naturą niebiańskiej arii, przekształcając początkowo rozproszoną figurę “Dokąd idziesz?” w pełne miłości i jasne przesłanie. Ponieważ zachowana II partia skrzypiec kantaty wskazuje jedynie na podwojenie partii solowej, brakuje wiele materiału do pełnej realizacji tej części.
Na szczęście jednak problem ten można rozwiązać przynajmniej dla części A, odwołując się do tria organowego BWV 584 (wydanego pośmiertnie w 1842 roku), które jest prawdopodobnie aranżacją stworzoną przez jednego z uczniów Bacha na podstawie wczesnej wersji arii i w pełni zapisującą oba głosy obbligato. Przejrzysty, skupiony charakter muzyki i jej wrażliwość na tekstowe tematy ludzkich intencji i niewygodnych prawd życiowych wskazują na okres weimarski Bacha, zwłaszcza że tekst kantaty pochodzi od ówczesnego librecisty Bacha, Salomo Francka.
Następujący po nim chorał przeznaczony jest na sopran, smyczki unisono i basso continuo, nawiązując w ten sposób do formy kompozycji przerobionych później na organy jako “chorały Schüblera”.
Zaczerpnięty z hymnu pokuty “Herr Jesu Christ, ich weiß gar wohl”, tekst “Modlę się do Ciebie, Panie Jezu Chryste” podkreśla potrzebę praktykowania przez całe życie wyrzeczenia się ziemskich przyjemności, co wyraża poprzedzająca aria – koncepcja, która przejawia się w motywicznym kaftanie bezpieczeństwa muzyki. Po tej części następuje krótki, ale dramatyczny recytatyw, który interpretuje “opadanie wód zesłanych przez deszcz” i “blaknięcie wielu barw” jako symbole przemijania i niestałości ludzkiej egzystencji.
Słuchacze, którzy spodziewają się teraz muzyki odwagi i natchnienia, spotkają się jednak z rozczarowaniem. Jaskrawe, fałszywe gesty arii altowej, utrzymane w stylistyce dworskiego menueta, stanowią raczej drastyczną karykaturę źle zrodzonej ludzkiej ufności w przemijającą fortunę. Choć suchy, władczy ton partii solowej sugeruje daremność wszelkich słów przestrogi, opadające girlandy orkiestrowe części środkowej wciąż żarliwie podkreślają pilną potrzebę skruchy: między świtem a zmierzchem zejście do piekła może nagle się przybliżyć…
Ten poważny sentyment jest dodatkowo podtrzymywany w końcowym chorale, stanowiącym istne memento mori: “Kto wie, jak blisko mnie jest mój koniec?” Rzeczywiście, wystarczy wzruszające słowa hymnu Ämilie Juliane von Schwarzburg-Rudolstadt, aby rzucić światło na prawdziwy wymiar śmiertelności i tchnąć zapadającą w pamięć głębię w wstępne pytanie: “Dokąd idziesz?”
