BWV 26 – kantata na XXIV niedzielę po Trójcy Świętej opracowana na alt, tenor i bas, zespół wokalny, corno, flauto traverso, obój I–III, fagot, smyczki i continuo.
Prapremiera: Lipsk 19 listopada 1724
W opracowaniach posługuję się materiałami pochodzącymi z serwisu Kantaty Jana Sebastiana Bacha Po Polsku. Zapraszam do kategorii, którą obecnie będę rozwijał do wypełnienia kompletnej listy 200 opracowań Kantat kościelnych Jana Sebastiana Bacha wykorzystując audycje nagrane w II programie Polskiego Radia prof. Mirosława Perza.
Materiały źródłowe użyte w tym opracowaniu pochodzą z Bachipedia.org oraz książki Tłumaczenia Kantat Jana Sebastiana Bacha Armina i Andrzeja Teske.
BWV 26 – Kiedy myślimy o 26 kantacie Bacha „Ach jak marny jak nietrwały”, przypominamy sobie, że nawet wielki kompozytor musiał mieć czasami ochotę naładować akordy kawą, bo temat nietrwałości, niestety, nie jest najlepszym sposobem na poprawienie nastroju. Wyobraźcie sobie — Bach siedzi w swoim studiu, pije piwo i nagle, z brązowej otchłani swoich myśli, wyłania się pomysł, by zaśpiewać o ulotności życia. Tak, jakby każdy z nas mógł szybko popatrzeć na swój budzik i pomyśleć: „O, znowu mam problem z czasem!”
Główne motto tej kantaty, które można by przyrównać do „memento mori”, stawia nas przed prawdą, że życie jest jedną wielką imprezą, z której w końcu musimy wyjść. Ale kto powiedział, że wspomniane wyjście musi być smutne? Oto Bach postanawia, że udostępni nam nie tylko myśli o nietrwałości, ale również całą paletę instrumentów — alt, tenor, bas, a nawet corno i flauto traverso. Możemy tylko wyobrażać sobie, jak śpiewacy przeżywają te zmienne nastroje, skacząc z niskiego do wysokiego głosu jak pogo na koncertach punkowych.
I choć może wydawać się to dość poważne na początku, czujemy, że w tej muzyce jest coś ironiczną w toni, coś wręcz frywolnego. Na pewno nie ma mowy o zaniedbaniu radości z chwili! Kiedy po raz pierwszy słyszymy te melodię, jest bardziej jak rozmowa przy stole, gdzie ktoś zawsze usiłuje przeskoczyć wątek o tym, jak życie jest krótkie. W końcu, pomiędzy śpiewem a dźwiękami instrumentów, przypomina nam, że tak długo, jak jesteśmy tu, na tej barwnej scenie zwanej życiem, możemy zawsze świętować każdy nasz dzień, nawet jeśli za rogiem czeka zmarszczona rzeczywistość.
BWV 26 – Ach jak marny jak nietrwały – podsumowując, Bach ma dla nas ważną lekcję — nie bójmy się cieszyć każdą chwilą, nawet gdy wszystko wokół nas zdaje się być nieuchwytne. Uczmy się zatem tańczyć na falach nietrwałości niczym zawodowi surferzy, gotowi złapać każdą falę! A jeśli czasem zapomnimy o tym, co najważniejsze, to zawsze możemy posłuchać „Ach, jak mamy, jak nietrwały” i przypomnieć sobie weekendowe imprezy, które udowodniły, że życie w rzeczywistości jest zaledwie jednym wielkim festiwalem!
Chociaż jego chór wejściowy jest bogato partyturowany czterema głosami, trzema obojami i fletem, a także smyczkami i waltornią do wzmocnienia sopranu, jest niezwykle kompaktowy ze względu na ograniczone rozmiary i oszczędne sprzężenia wokalne. Wirujący orkiestrowy zestaw podmuchów wiatru wznoszących się i opadających popycha utwór do przodu niczym jesienne liście. Poprzez zestawienie krótkich, poszarpanych motywów i bloków tekstu Bach tworzy drastyczny i zbyt szybko zanikający obraz nietrwałości i ulotności ludzkiego życia.
Aria tenorowa, ze swoją koloraturą i gestami, które wystrzeliwują w pustkę, oddaje wysięk dni życia w obrazie “rwącej wody”, z dominującym fletem poprzecznym, przejmującym dworski ton chóru wejściowego, a także używanym jako typowy instrument vanitas. Odpowiada to partii skrzypiec, która niekiedy uczestniczy w wirtuozowskich girlandach tenoru i fletu, ale wraz z continuo pełni również funkcję pomocniczą. W środkowej części rozbudowanej arii da capo Bachowi udaje się stworzyć prawdziwie naturalistyczne przedstawienie “dzielących” kropli, które w tym przypadku oznaczają rozpuszczenie wszelkiej formy i pewności w obliczu nieuchronnego końca życia.
Recytatyw altowy w BWV 26 – Ach jak marny jak nietrwałyrozpoczyna się skrajnym spowolnieniem, które gwałtownie przekształca melizmatyczną “radość” w “smutek” na zmniejszonym akordzie. Część ta rozwija się dzięki ostrym parom kontrastów i mocnym obrazom, zanim perspektywa powagi i “unicestwienia” pozwoli głosowi zejść do najniższych rejestrów. Następująca po niej aria basowa łączy swoją kaznodziejską wypowiedź z taneczną formą bourrée, która jawi się tu jako karykatura kosmopolitycznej elegancji i żądzy uznania. Śliniący się ton trzech obbligato obojów przywodzi na myśl jaskrawo umalowaną, ale już dawno skazaną na zagładę “Frau Welt”, której brzęczące “skarby” i namacalne “uwiedzenia” były wszechobecne w grzesznym Lipsku zgiełku Mszy Świętej.
Mimo swojej zwięzłości drugi recytatyw rozwija prawdziwie druzgocącą wypowiedź: w furii “ostatniej godziny” wszystko ginie bez nadziei i pocieszenia, “majestat”, chwała i arogancki obraz Boga odchodzą w zapomnienie. Fakt, że partia sopranu została przejęta przez tenora w krótkim czasie w sytuacji wykonawczej, jest jednym z imponderabiliów praktyki wykonawczej, z czego doskonale zdawali sobie sprawę również barokowi dyrektorzy muzyczni.
Chorał, z ciężkimi zawieszeniami kadencji, jest kontynuacją pesymistycznego recytatywu i przedstawia się jako memento mori o niemal romantycznej ekspresji: tylko ci, którzy całkowicie poddają się Bogu, przetrwają śmierć w wieczności.
Wybierz plan darmowy lub premium jeśłi uznasz że warto mnie wesprzeć.
Być jak Zawisza, Zadania wykonywać bez zbędnej zwłoki, Szanować czas, używać głowy i serca…
Przez ostatnie 8 lat (prawie 8 lat), byłem razem z demokratami by przyczyniać się do normalności w naszym kraju). Dziś kiedy Polska staje się znów częścią europejskiej rodziny państw demokratycznych, mogę powrócić do tego co kocham najbardziej czyli swoich muzycznych Pasji. By wreszcie móc pogłębiać swoją wiedzę o muzyce i dzielić się nią…
Dołącz do społeczności fanów muzyki poważnej i odkryj świat fascynujących treści. Zarejestruj się teraz i bądź na bieżąco z najnowszymi wpisami!
