BWV 92

Skomponowana na 28 lutego 1725 roku Kantata BWV 92 wchodzi w skład cyklu kantatowego chorałowego Bacha. Nawet jak na standardy tego dużego projektu, chorał Paula Gerhardta, który jest podstawą kantaty, pojawia się szczególnie często i w różnych formach w całym libretcie.

Refren wprowadzający utrzymany jest w tonacji h-moll. Chociaż motyw głowy jest zamyślony i kontemplacyjny, oboje d’amore emanują pewnym siebie tonem, angażując się w uroczą wymianę concertante z zespołem tutti.

Wynikający z tego muzyczny dialog między orkiestrą a chórem, z cantus firmus w głosie sopranu, emanuje łagodnym tenorem żałosnego ustępstwa – chrześcijanie muszą nauczyć się ponosić swoją część dziedzictwa Zbawiciela i są zobowiązani do wielokrotnego odnawiania swojego długu.

W następnym recytatywie melodia hymnu jest obecna od początku w części continuo, Bach bowiem wyraźnie określa melodię jako intensywnie ekspresyjną warstwę muzyczną (“chorał”).

W tym kontekście wzajemne oddziaływanie chorału z tekstem recytatywu pokazuje z rzadką jasnością, że recytatywy cykli kantatowych chorałów są w zasadzie parafrazami hymnów protestanckich, które ze swej strony przekształciły Ewangelie w wiersze śpiewalne.

Znaczenie tego tekstu, zilustrowane odniesieniami do postaci biblijnych, takich jak Jonasz i Piotr, osiąga punkt kulminacyjny w orędziu domowym, że wolą Bożą jest zbawienie i dawanie siły tym, którzy mają prawdziwą wiarę.

Po tym gęstym zarysie omawianego zagadnienia teologicznego wyłania się pożądane wyjaśnienie w arii tenorowej: «Patrz, patrz, jak łzy, jak pękają, jak upadają, czego nie trzyma potężne ramię Boże» (Marek, zauważ! pęka, pęka, upada, Czego nie trzyma potężne ramię Boga).

Na morzu rozpętuje się istny sztorm oceaniczny: z ostinatową figurą o łamanym akordzie, która podkreśla łańcuch krótkich, wytartych fraz i porywistych sztormowych wiatrów, muzyka wyjaśnia, co czeka tych, którzy nie cieszą się łaską u Boga.

W środkowej części, długie nuty pedału reprezentują zgromadzenie, które zyskało siłę dzięki Bożej mocy, zanim prawdziwy wróg – Szatan i jego “Wüten, Rasen, Krachen” (wściekłość, bredzenie, wściekłość) – zostanie ujawniony i ostatecznie pokonany.

Dzięki wyśmienitym umiejętnościom Bacha, ta bojowa sceneria jest oddana jako dzieło triumfalnego męstwa; Skrócony Da Capo podsumowuje ten niespodziewanie heroiczny ruch.

W kolejnym ustawieniu chorał tworzy strukturę ruchu. Napisana w stylu aranżacji organowej, cantus firmus (głos altowy) osadzona jest w urzekającym trio dwóch obojów d’amore i continuo; Ozdobna elegancja towarzyszących jej głosów uwydatnia na zasadzie kontrastu klarowność i pobożną prostotę melodii chorału.

Inspiruje to energiczny recytatyw, w którym tenor postanawia odrzucić niepokój i niepewność, a zamiast tego przyjąć próby ludzkiej egzystencji. W tym kontekściewzdychające postacie z końcowej frazy ilustrują, w jaki sposób pokora Jezusa w obliczu utrwalenia na krzyżumoże służyć jako wzór porzucenia strachu i przezwyciężenia przymusu.

Aria basowa “Brausen von den rauhen Winden” (Szalejący wiatr tak okrutny), której towarzyszy wyłącznie continuo, podtrzymuje ten argument żywymi obrazami, powracając do metafor burzy i siły natury, aby przedstawić szybką i złożoną interpretację ludzkiej drogi do zbawienia: dobro rodzi się tylko poprzez walkę i opór;

Co więcej, to próba krzyża przynosi owoc w chrześcijaninie, a bez tych prób nie może być radosnego żniwa ani duchowego spełnienia. W tymper petuum mobile ustawieniu na temat egzystencjalnych trosk słuchacz jest proszony o poddanie się mądrości Bożej i przyjęcie dyscypliny nauk Chrystusa (“Kü.t seiner Sohn, verehrt die treue Zucht” – Całuj rękę jego własnego Syna, czcij jego wierną opiekę).

Chorał powraca następnie w formie czterogłosowego zestawu recytatywów jako rodzaj litanii z interpolowanymi wierszami. Słysząc początkową frazę akordową, słuchacze mogą łatwo pomylić ustawienie z końcowym chorałem, ale ponieważ Bach przerywa drugą linijkę każdego cytatu chorałowego kwiecistą figurą pochodzącą z partii basu, staje się jasne, że ustawienie jest dodatkową wariacją artystyczną.

Nowo napisane wtręty mówią o “Brudersinn” (braterstwie) Zbawiciela i przedstawiają szereg obrazów ufności i błogosławieństwa. W ten sposób przygotowuje się «neues Lied» (nowy refren) dla Jezusa, Księcia Pokoju; W następnej arii pieśń ta wyłania się jako czuła kantylena sopranowa na smyczkach pizzicato.

W tym bezpośrednim spotkaniu duszy wiernej i Zbawiciela zapomina się o wszelkim doświadczeniu doczesnym, aby ustąpić miejsca czułej chwili wzajemnego zaangażowania, zanim delikatny polonez o zaufaniu Bogu osiągnie punkt kulminacyjny w śmiertelnie niebezpiecznej apoteozie wiary: «Amen, Ojcze, przyjmij mnie!» (Amen, Ojcze, zabierz mnie teraz!).

Zamykający album chorał powraca do początkowej tonacji h-moll i poprzez przebycie wielu “Bahn und Steg” (drogi i ścieżki) przepełniony jest poruszającymi obrazami podróży życia.

Po rozmaitych eksperymentach z formą i chorałem w poprzednich częściach, prosto deklamowana modlitwa tej mistrzowsko bezpretensjonalnej części jest szczególnie przejmująca.