BWV 182 – kantata na Niedzielę Palmową, opracowana na alt, tenor i bas, zespół wokalny, flet prosty, smyczki i continuo.
Prawykonanie:
25 marca 1714, Weimar
W opracowaniach posługuję się materiałami pochodzącymi z serwisu Kantaty Jana Sebastiana Bacha Po Polsku. Zapraszam do kategorii, którą obecnie będę rozwijał do wypełnienia kompletnej listy 200 opracowań Kantat kościelnych Jana Sebastiana Bacha wykorzystując audycje nagrane w II programie Polskiego Radia prof. Mirosława Perza.
Materiały źródłowe użyte w tym opracowaniu pochodzą z Bachipedia.org oraz książki Tłumaczenia Kantat Jana Sebastiana Bacha Armina i Andrzeja Teske.
Kantata Królu Niebios bądź pozdrowion – Jan Sebastian Bach skomponował z nieukrywanym zapałem i mistrzowskim kunsztem, stworzył ją na niedzielę palmową, która do dziś zachwyca słuchaczy na całym świecie.
Jego dzieło, pełne głębokiej duchowości i wyrafinowanej harmonii, jest prawdziwym świadectwem geniuszu tego kompozytora. Kantata ta, będąca muzycznym obrazem triumfalnego wjazdu Jezusa do Jerozolimy, jest wykonywana z wielkim pietyzmem i uznaniem przez liczne zespoły i chóry, przekazując słuchaczom nie tylko piękno barokowej muzyki, ale także bogactwo tradycji wielkanocnych.
Kantata “Himmelskönig, sei willkommen” (Królu niebios, witaj serdecznie) BWV 182, napisana na Niedzielę Palmową w 1714 roku, była pierwszą kompozycją Bacha po mianowaniu go Konzertmeisterem na dworze książęcym w Weimarze. Opierając się na specyfikacji niektórych partii wykonawczych, znany badacz Bacha Alfred Dürr zakłada, że Bach początkowo planował zakończyć kantatę bezpośrednio po wersie szóstym rekapitulacją refrenu otwierającego.
To nadałoby jej styl kantaty koncertującej – przestarzałej formy, której Bach w dużej mierze nie używał. Kiedy Bach został kantorem w Lipsku, nie mógł ponownie wykorzystać kantaty w jej pierwotnej formie, gdyż – inaczej niż w Weimarze – Niedziela Palmowa należała do “tempus clausum” (czasu zamkniętego) roku kościelnego, podczas którego zawieszono wykonywanie muzyki koncertowej z instrumentami. Jest więc prawdopodobne, że Bach ponownie zadedykował utwór w 1726 roku na święto Zwiastowania i zaadaptował go tak, aby przedstawić wjazd Chrystusa do Jerozolimy jako metaforę Jego przyjścia na świat.
Poza korektami w zagadnieniach tematycznych, zmiany w instrumentacji otwierającej Sinfonii świadczą o wrażliwości Bacha na oprawę swoich wykonań. Podczas gdy dialog fletu prostego solo i skrzypiec na smyczkach pizzicato wystarczył do małego, ale wyniosłego “himmelsburskiego” kościoła zamku weimarskiego (wersja przedstawiona w tym nagraniu), Bach dodał kolejne skrzypce i obój, aby uzyskać pełniejsze brzmienie dla większych kościołów w Lipsku.
Delikatny i przejrzysty styl kompozycyjny Sinfonii nadaje introspektywny ton całej kantacie: wjazd Jezusa do Jerozolimy – przyśpieszający Jego denuncjację i ukrzyżowanie – nie jest przedstawiony jako wielkie wejście światowego księcia, ale raczej jako powrót Króla Niebios do domu w sercach jego naśladowców. Tę pokorę podkreśla naiwnie bezpośrednia barwa fletu prostego, która charakteryzuje również początkowy refren.
W części tej, mającej formę arii chóralnej da capo z kontrastującą częścią środkową, występuje permutacyjna fuga o niezwykłym mistrzostwie, w której każdy głos kolejno powtarza sekwencję składającą się z tematu i trzech kontrtematów. Kolejny recytatyw łączy się już po kilku taktach w arioso. W pierwszym z nich basowy głos wciela się w rolę samego Chrystusa, deklarując swoje poddanie się – poprzez ukrzyżowanie – woli Boga Ojca.
W następującej po niej arii bas staje się empatycznym komentatorem tego cierpienia. Przy akompaniamencie migotliwej sekcji smyczkowej z misterną solówką pierwszych skrzypiec, śpiewak wielokrotnie podkreśla “silne współczucie”, które umożliwiło Jezusowi złożenie najwyższej ofiary. Po tej części następuje aria z flet prosty obbligato, która przejmująco pokazuje, dlaczego barokowe martwe natury przedstawiają ten instrument jako symbol smutku i przemijania.
Nastrój arii odzwierciedla istotę “natura mortis”, tworząc muzykę niemal oderwaną od czasu. Nad urywającymi się nutami basu flet prosty i głos altowy intonują żałosny dialog opadających linii, który przenosi temat poddania się woli Bożej na wierzących i ich relację z Chrystusem, któremu muszą poświęcić “życie i mienie”. W tym momencie kompozycji koncepcje hierarchiczne są zilustrowane przez odzwierciedlenie podziałów klasowych w społeczeństwie barokowym – od panującego pana do najniższego poddanego – podejście, które niewątpliwie spotkało się z przychylnością na dworze książęcym.
W arii tenorowej, kwiecistym continuo ritornello, słuchacz doświadcza «szczęścia i niedoli», które Chrystus musi przejść w swojej trudnej drodze. W ostrym zdaniu “Ukrzyżuj!”, które następuje, jest coś więcej niż tylko sugestia zbliżającej się Męki. Utożsamienie każdego prostego wierzącego z ofiarą Chrystusa materializuje się tu jako motyw przewodni kantaty. Następująca po nim oprawa chorałowa “Jezu, ta Twoja męka sprawia mi najczystszą przyjemność” umiejętnie odbija się echem i intensyfikuje temat;
Słysząc ten wymagający ruch, weimarscy urzędnicy dworscy musieli wyczuć, że wyznaczyli mistrza organistów na kompozytora kościelnego. Kompozytor i librecista nie zdecydowali się jednak zakończyć utworu na zbyt ponurej nucie – następuje energiczny trzyczęściowy refren finałowy, z lekką melodią fletu prostego wyczarowującą taneczną wariację części początkowej.
Trudno wyobrazić sobie bardziej odpowiednie medium do przekazania wewnętrznej, duchowej radości – pomimo podtekstu smutku. Jednocześnie finezja kompozycyjna tej części wskazuje również, że Bach był na dobrej drodze do dojrzałego zespołowego pisania swoich koncertów brandenburskich.
Wybierz plan darmowy lub premium jeśłi uznasz że warto mnie wesprzeć.
Być jak Zawisza, Zadania wykonywać bez zbędnej zwłoki, Szanować czas, używać głowy i serca…
Przez ostatnie 8 lat (prawie 8 lat), byłem razem z demokratami by przyczyniać się do normalności w naszym kraju). Dziś kiedy Polska staje się znów częścią europejskiej rodziny państw demokratycznych, mogę powrócić do tego co kocham najbardziej czyli swoich muzycznych Pasji. By wreszcie móc pogłębiać swoją wiedzę o muzyce i dzielić się nią…
Himmelskönig, sei willkommen (BWV 182) – kantata Johanna Sebastiana Bacha przeznaczona na Niedzielę Palmową. Jest to prawdopodobnie pierwsza kantata, którą Bach napisał dla dworu w Weimarze w związku z objęciem tam stanowiska koncertmistrza. Premiera miała miejsce 25 marca 1714.
Dołącz do społeczności fanów muzyki poważnej i odkryj świat fascynujących treści. Zarejestruj się teraz i bądź na bieżąco z najnowszymi wpisami!
