5 Marca

5 marca 1953 roku, w cieniu śmierci samego Stalina, odszedł Siergiej Prokofiew – człowiek, który nutami malował chaos i piękno życia, jakby świat był jego osobistym cyrkiem. Piszę to wspomnienie w stylu gonzo, więc wybacz, jeśli klawiatura mi się czasem zaplącze w emocjach – bo Prokofiew to nie jest zwykły temat. To tornado w filharmonii, to wóda i śnieg, to taniec na linie nad przepaścią sowieckiej biurokracji.

Wyobraź sobie młodego Siergieja, dzieciaka z ukraińskiej wsi Sontsowka, co w 1891 roku przyszedł na świat, by rozpirzyć klasyczną muzykę jak stado dzikich koni. Matka uczy go grać na fortepianie, a on, mając ledwo pięć lat, już kleci miniatury, które brzmią, jakby ktoś wrzucił granat do orkiestry. W wieku dziewięciu lat składa operę „Olbrzym” – no powiedz sam, kto w tym wieku myśli o takich rzeczach? Chłopak był jak dynamit w konserwatorium w Sankt Petersburgu, gdzie w 1914 roku zgarnął nagrodę za I Koncert Fortepianowy, a profesorowie pewnie drapali się po głowach, bo jego dysonanse brzmiały jak muzyka z innej planety.

Prokofiew miał życie jak rollercoaster w fabryce absurdu. Wyemigrował w 1918 roku, bo rewolucja to nie był klimat dla artysty – najpierw Ameryka, potem Paryż, gdzie balety jak „Syn Marnotrawny” i „Stalowy Krok” robiły furorę wśród snobów z Baletów Rosyjskich Diagilewa. Ale tęsknota za ojczyzną go zżerała, więc wrócił do ZSRR w 1936 roku, prosto w paszczę Stalina i jego świty. I tu się zaczęło – jego muzyka była za „formalistyczna”, za bardzo „burżuazyjna”. W 1948 roku partia go zmieszała z błotem, a jego pierwsza żona, Lina, wylądowała w łagrze za rzekome szpiegostwo. A mimo to pisał dalej – bo co miał robić? Siedzieć i płakać nad partyturą?

Jego dzieła to jak galeria osobowości – każda nuta ma charakter. „Piotruś i Wilk” z 1936 roku to bajka, która uczy dzieciaki muzyki lepiej niż niejeden nauczyciel, z klarnetem jako kotem i fagotem jako wilkiem. „Romeo i Julia” (1935) to nie tylko balet – to emocjonalna bomba, gdzie „Taniec Rycerzy” brzmi jak marsz armii cieni. A „V Symfonia” z 1944 roku? Napisana w środku wojny, to krzyk nadziei w chaosie – Prokofiew dyrygował jej premierą w 1945 roku, niedługo przed tym, jak zdrowie zaczęło go zdradzać. Upadek, wstrząs mózgu, nadciśnienie – jego ciało nie nadążało za głową, ale głowa wciąż komponowała.

I jeszcze ta ironia losu – umarł tego samego dnia co Stalin, 5 marca 1953 roku, w Moskwie. Pogrzeb? Skromny, bo cała stolica lamentowała nad „wodzem”. A Prokofiew? Zostawił po sobie muzykę, która wciąż brzmi jak wyzwanie rzucone światu. „Wojna i Pokój”, opera-epopeja, której nie dokończył tak, jakby chciał, bo sowiecka cenzura miała inne plany. Kwartety smyczkowe, jak ten VIII z 1960 roku – choć już go wtedy nie było wśród żywych – wciąż brzmią jak intymny dziennik człowieka, który widział za dużo.

Siergiej Prokofiew to nie tylko nuty na papierze – to facet, który tańczył z diabłem i wyszedł z tego cało, zostawiając nam ścieżkę dźwiękową do życia. Więc słuchaj jego muzyki, jakby jutra miało nie być – bo on tak właśnie żył.