1 Marca

„CHOPIN, CZYLI KREW Z PIANINA”

(warszawską szarugą pisane)

Był chłopcem, który uciekał w dźwięki, bo w słowach zawsze czaiła się zdrada. Matka mówiła: „Frycku, nie drzyj tak klawiszy”, a on już wiedział, że fortepian to jedyna kobieta, która nie umrze. W Warszawie, tej przysypanej popiołem katedrze wspomnień, grał mazurki jak zaklęcia – żeby ojczyzna nie stała się tylko trupem w gabinecie zaborców.

Ale Polska to była jego miłość niemożliwa, jak wiara w Boga, który milczy. Więc gdy wyjechał do Paryża, w walizce miał garść ziemi spod Wierzbowego i suchy kaszel. Tam, w salonie Rothschildów, gdzie damy mdlały od jego preludiów, on skrobał nutami po papierze, jakby chciał wydrapać imię Boga albo przynajmniej nazwisko ojca.

Jego muzyka? To nie były kompozycje. To były listy wysyłane w próżnię. Każde nocturne – westchnienie do matki, której głos pamiętał tylko przez filtr gorączki. Każda polonez – złamany pałasz po powstaniu, którego nie zobaczył.

A Marsz żałobny? To przecież on sam już wtedy umierał, powoli, elegancko, z tuberkulozą w płucach i kwiatem gardenii w butonierce.

Grali go w Wiedniu, mówili: „Chopin – romantyk”. Ale on nie był romantykiem. Był szpiegiem duszy, który podsłuchiwał, jak aniołowie kłócą się z demonami o to, czy wolno płakać po kraju, który istnieje tylko w balladach. Jego palce były zimne jak stygmaty, a serce – gorące jak samowar, w którym gotowała się tęsknota.

Umierał w Paryżu, ale kazał sobie w trumnie wsypać polską ziemię. Bo wiedział: nawet Bóg nie uwierzy w Polaka bez grudki tej ziemi pod paznokciami. A potem… Potem został tylko fortepian bez klapki, pudło rezonansowe pełne pyłu i szeptów. I my, co gramy jego etiudy, nie rozumiejąc, że to nie ćwiczenia palców – to modlitwy za tych, co zgubili mapę do domu.

„CO ZOSTAŁO?”

Zostały nam walce bez tancerzy i dzieci, które uczą się go na pamięć, bo egzaminy są ważniejsze niż rozpacz. Został pomnik w Łazienkach, gdzie gołębie srają na marmurowe ręce. I ten dylemat: czy Chopin był geniuszem, czy po prostu dzieckiem, które za długo słuchało wiatru w wierzbach?

Dodałbym jeszcze: „Nie szukajcie go w nutach. On tam nie mieszka. Szukajcie w kieliszku koniaku, który rozbija się o dno po trzeciej nad ranem. Albo w płaczach starych kobiet, co pamiętają, jak pachniała Wisła, zanim stała się rzeką-widmo”.